Wikipedia'ya göre, eski kodlama dilleriyle beraber (HTML ve CSS gibi Biçimlendirme Dilleri Hariç) yaklaşık 700 programlama dili var. Bunlardan dikkate değer, önceden kullanılmış ve hala kullanılan 240 civarında dil sayılabilir. Gerçekten çok fazla ve hem öğrenim hem de kullanım açısından kafa karışıklığı yaratacak seviyede.
Ayrıca her yıl “En Yeni, Çok Kolay, Daha İyi” sıfatları kullanılarak yeni programlama dilleri tanıtılıyor. Bu da dillerin popülaritesinde ve kullanım oranlarında dalgalanmaya sebep oluyor. Geliştirici olmak isteyenlerin ve geliştiricilerin tercih edeceği programlama dillerini bulmasını zorlaştırabiliyor.
Yazılım geliştirmede bir kariyere başlamayı veya ilerlemeyi düşünüyorsanız, hangi programlama dillerinin popüler, hangilerinin kullanışlı ve piyasada gelişmekte olduğunu bilmeniz gerekiyor. Nereden başlayacağınıza emin değilseniz, okumaya devam edin. Bu yazıda size, en çok talep gören programlama dillerini anlatacağız.
Stack Overflow'un 2021 Geliştirici Anketine göre; JavaScript %64,96’lık bir oranla şu anda dünyada en çok kullanılan programlama dili. Onu %56,07 ile HTML/CSS, %48,24’le Python, %47,08’lik oranla SQL ve %35,35 ile Java takip ediyor.
1 - JavaScript
JavaScript; web geliştirme, oyun geliştirme, mobil uygulamalar, web sunucuları oluşturmak ve web sayfalarının davranışını yönetmek için kullanılır. Bununla geliştiriciler, animasyonlu grafikler, etkileşimli haritalar, tıklanabilir düğmeler vb. dinamik web öğeleri oluşturabilir. HTML, CSS ve JavaScript'i birlikte kullanan programcılar, daha fazla web sitesi kontrolü elde eder. Gezinme ve okunabilirlik açısından daha iyi bir kullanıcı deneyimi sağlar.
JavaScript’in şuan dünyadaki en çok kullanılan programlama dili olmasının sebebi; öğrenmesi en kolay dillerden biri olması ve çoğu web tarayıcısının JavaScript kullanmasıdır. JavaScript, neredeyse hiç ön kodlama bilgisi gerektirmez. Öğrenmeye başladığınızda hemen pratik yapabilir ve projelerinizde kullanabilirsiniz.
Ayrıca, bu dil her yerde kullanıldığı için sayısız topluluk, kurs ve profesyonel destek bulabilirsiniz. Bu destek, dilin birinci sınıf kullanılabilirliğine ek olarak, JavaScript'i en çok talep edilen programlama dilleri listesinde bir numara yapar.
2 - HTML ve CSS
HTML: HyperText Markup Language (Köprü Metni İşaretleme Dili) anlamına gelir. Kulağa karmaşık gelen adın sizi aldatmasına izin vermeyin. HTML, programlama dünyasının en erişilebilir basamaklarından biridir.
Teknik olarak HTML bir biçimlendirme dilidir. Bir web sitesindeki bilgilerin görünümünü düzenlemekten, şekillendirmekten sorumludur. Esasen HTML, sıradan metin içeren web sayfalarını tanımlamak için kullanılır. Bu listedeki diğer programlama dilleriyle aynı işlevselliğe sahip değildir ve bir sitede metin oluşturma ve yapılandırma ile sınırlıdır. Bölümler, başlıklar, bağlantılar ve paragrafların tümü HTML kodlamayla yapılır.
CSS: Cascading Style Sheets (Basamaklı Stil Şablonları) kısaltmasıdır. Web belgeleri oluşturma, web sitesi geliştirme ve web sitesi tasarımında kullanılır. CSS genellikle HTML ile birlikte uygulanır ve sitenin görünümünü yönetir. HTML, site metnini parçalar halinde düzenlerken; CSS tüm sayfa öğelerinin boyutunu, rengini ve konumunu belirlemek için kullanılır.
CSS’de uygulanan bir stilin, sitedeki ana öğelerden tüm alt öğelere kademeli olarak ineceği anlamına gelir. Bu özellik, geliştiricinin bir web sitesinin ana bölüm estetiğini belirledikten sonra kodları manuel olarak tekrarlamaları gerekmeyeceği anlamına gelir. Ayrıca site düzeninin HTML'e ve estetiğin CSS'e devredilmesi, kullanıcıların sadece bir rengi değiştirmek için web sayfasını tamamen yeniden yazmaları gerekmediği anlamına gelir.
CSS, yeni başlayan programcıların kodlama havuzunu kurcalamalarına izin veren, ulaşılabilir bir dildir. Kodlama konusunda yeniyseniz, daha karmaşık dillerle uğraşmadan, CSS kullanabilirsiniz.
3 - Python
Python, geliştiricilere programlar oluştururken birkaç farklı programlama stili (işlevsel, nesne yönelimli, yansıtıcı vb.) kullanma yetkisi veren genel amaçlı bir programlama dilidir. Python ile YouTube, Google Arama, BitTorrent ve iRobot makineleri dahil olmak üzere birçok popüler dijital araç ve platform geliştirilmiştir.
Öğrenmesi ve kullanması daha kolay dillerden biri olan Python, hem yeni başlayanlar hem de deneyimli kodlayıcılar için idealdir. Dil, ortak komutları ve görevleri destekleyen kapsamlı bir kitaplıkla birlikte gelir. Etkileşimli nitelikleri, programcıların kodu ilerledikçe test etmelerini sağlayarak uzun kod bölümlerini oluşturmak ve test etmek için harcanan zamanı azaltır.
Python'da geliştirme süresi diğer programlama dillerinden daha hızlıdır. Derlemeyi arka planda yaptığı için programı çalıştırmadan önce kod derleme ihtiyacını ortadan kaldıran yorumlanmış bir dildir. Bu sayede programlama kodundan birçok karmaşık ayrıntıyı soyutlar. Bu soyutlamaya o kadar çok odaklanır ki; kodu çoğu acemi programcı tarafından anlaşılabilir.
4 - SQL
SQL veya Structured Query Language (Yapılandırılmış Sorgu Dili), programcıların veritabanlarını sorgulamasına ve işlemesine izin veren bir dildir. Etki alanına özgü bir dil olarak, RDBMS (İlişkisel Veritabanı Yönetim Sistemi) içindeki verileri yönetmek için tasarlanmıştır. Basitçe söylemek gerekirse; SQL bir veritabanından veri bulabilir ve alabilir, ayrıca kayıtları güncelleyebilir, ekleyebilir veya kaldırabilir.
SQL’in MSSQL, MySQL, Oracle, Sybase, Postgres ve diğerleri gibi çok sayıda ticari türü vardır. Ayrıca, MongoDB ve DynamoBD gibi ilişkisel olmayan veritabanları, SQL programlama eksikliğinden dolayı NoSQL ürünleri olarak adlandırılır.
SQL'in farklı türleri anahtar işlemler için farklı sözdizimi kullanabilirken; genel olarak seçme, ekleme, güncelleme, silme ve oluşturma gibi temel komutlar tüm SQL sürümlerinde aynıdır. Bu, temel SQL bilgisine sahip birinin farklı türdeki SQL ortamlarında çalışmasını ve çeşitli görevleri gerçekleştirmesini kolaylaştırır.
5 - Java
Java, genel kullanımlı ve nesne yönelimli bir programlama dilidir. Nesne yönelimli programlamada geliştiriciler, daha sonra programlar ve uygulamalara yapı sağlamak için kullanılabilecek işlevleri ve verileri kapsayan nesneler oluşturur.
Java şu anda dünya genelinde işe alım yöneticileri tarafından en çok aranan üçüncü programlama dili olarak yer alıyor ve iki yıldır Stack Overflow'un en yaygın kullanılan diller listesinde 5. sırada bulunuyor.
Java'nın popüler olmasının nedeni; öğrenilmesi ve kullanılması nispeten kolay, iyi bir güvenliğinin bulunması ve çok büyük miktarda veriyi işleyebilmesidir. Bu özellikler Java'yı çevrimiçi finans sektörü için ideal bir dil haline getirir. Genellikle bankacılık, faturalandırma ve borsa gibi sektörlerde uygulanır.
Bununla birlikte dilin çok yönlülüğü, programcıların çekici bulduğu özelliktir. "Bir kez yaz, her yerde kullan" ilkesiyle lanse edilen Java, orijinal kodu yazmak için hangi işletim sisteminin kullanıldığına bakılmaksızın; herhangi bir işletim sisteminde etkin bir şekilde çalışabilir. Bu nedenle, yalnızca cep telefonları ve bilgisayarlar için değil, aynı zamanda uzak işlemciler, sensörler ve çeşitli diğer tüketici ürünlerine uygulamalar yazmak için idealdir.
6 - Node.js
Node.js, açık kaynaklı, genelde sunucu tarafında çalışan ve ağ bağlantılı uygulamalar için geliştirilmiş bir çalıştırma ortamıdır. Node.js uygulamaları genelde istemci tarafı betik dili olan JavaScript kullanılarak geliştirilir.
Bir Node.js uygulaması, her istek için yeni bir iş parçacığı oluşturmadan tek bir işlemde çalışır. Node.js, standart kitaplığında JavaScript kodunun engellenmesini önleyen bir dizi eşzamansız I/O (Giriş/Çıkış) ilkesi sağlar ve genellikle Node.js'deki kitaplıklar, engellemeyen paradigmalar kullanılarak yazılır ve engelleme davranışını normdan ziyade istisna haline getirir.
Node.js, ağdan okuma, bir veritabanına veya dosya sistemine erişme gibi Giriş/Çıkış işlemi gerçekleştirdiğinde, iş parçacığını bloke etmek ve CPU döngülerini beklemek yerine, yanıt geldiğinde işlemlere kaldığı yerden devam eder. Bu, Node.js'nin önemli bir hata kaynağı olabilecek iş parçacığı eşzamanlılığını yönetme yükünü getirmeden tek bir sunucuyla binlerce eşzamanlı bağlantıyı yönetmesine olanak tanır.
Node.js benzersiz bir avantaja sahiptir çünkü tarayıcı için JavaScript yazan milyonlarca ön uç geliştiricisi artık tamamen farklı bir dil öğrenmeye gerek kalmadan istemci tarafı koduna ek olarak sunucu tarafı kodunu da yazabilmektedir.
7 - TypeScript
TypeScript, web uygulamalarını ölçeklendirmek için tasarlanmış JavaScript'tir. JavaScript'e birkaç ek özellik ekler. TypeScript; bünyesinde barındırdığı derleyici sayesinde, yazılan kodu JavaScript koduna çevirir. Gerek istemci taraflı gerekse sunucu taraflı yazılım geliştirmede kullanılabilmektedir.
JavaScript, nesne tabanlı bir betik dili olarak Netscape tarafından 1995 yılında tasarlanmıştır. Açık bir standardı (ECMAScript) ve büyük bir geliştirici topluluğu vardır. TypeScript, Microsoft tarafından 2012 yılında tasarlanmış nesne yönelimli bir dildir. JavaScript'in bir üst kümesidir ve hem dil hem de araç seti olarak kullanılabilir. Hataları göründükleri anda yakalamaya yardımcı olabilecek isteğe bağlı statik yazma sağlar ve bu da onu büyük ekip iş birlikleri için ideal hale getirir.
Giderek kullanımı artan TypeScript, kolayca düz JavaScript koduna dönüştürülebilir. Otomatik tamamlama ve kod gezinme özellikleri sunar. Arayüzler, alt arayüzler, sınıflar ve alt sınıfların tümünü destekler. Ölçeklenebilir HTML5 istemci tarafı geliştirme sunar. Veri yapılarını sonuna kadar kullanır. Böylece daha iyi bir web sayfası tasarımı ve veri organizasyonu sağlar. JS kitaplıklarını ve API Belgelerini destekler. Taşınabilirdir; JavaScript'i destekleyen herhangi bir cihaz, tarayıcı veya işletim sisteminde çalışabilir. Yürütmek için belirli bir çalışma zamanı ortamı gerektirmez. Programlama dili geliştiren geniş bir aktif topluluğa sahiptir ve Google, Adobe gibi şirketler tarafından kullanılmaktadır.
8 - C#
C#, nesne yönelimli programlama dilleri ailesine aittir. 2002 yılında Microsoft tarafından piyasaya sürülmüştür ve bugün C++ kodlama dilinde çok sevilen bir gelişme olarak görülür.
Genel amaçlı bir dil olan C#, web ve masaüstü uygulamaları geliştirmek için çok popülerdir. Kabaca her beş işe alım yöneticisinden biri C# ile kod yazabilen bir geliştirici arar. Önümüzdeki yıllarda da talep gören kodlama dillerinden biri olacağı kesin. Bu yeteneği dışında onu özgün kılan başka özelliklerde var.
Diğer popüler dillerde olduğu gibi, muazzam bir topluluk C# ile çalışır ve yeni öğrencilere destek sunar. Bu nedenle C# öğrenmek, daha yeni ve daha az belgelenmiş dillerden bazılarını öğrenmeye çalışmaktan daha kolay olabilir. Ayrıca C#, her zamankinden daha popüler mobil uygulamalar ve oyunlar oluşturmak için idealdir. Anketlere göre, en iyi mobil oyunların %34'ü C# kullanılarak yazılıyor. C# üzerinde geliştirme yapan bazı şirketler; “tabi ki başta Microsoft”, Stack Overflow, Accenture, Alibaba ve Dell sayılabilir.
9 - Bash/Shell
BASH: Bourne Shell'i övmek amacıyla (yani Steven Bourne tarafından icat edilen) bir kelime oyunu adı olan Bourne Again Shell'in kısaltmasıdır. Linux ve GNU işletim sistemleriyle dağıtılan Bourne kabuğunun ücretsiz ve geliştirilmiş sürümüdür. Bash, orijinaline benzer ancak komut satırı düzenleme gibi özellikler eklemiştir.
Bash, Brian Fox tarafından Bourne Shell programının yükseltilmiş bir versiyonu olarak yazılmış Shell (kabuk) programıdır. Açık kaynaklı bir GNU projesidir. 1989'da GNU/Linux işletim sistemlerinin en popüler kabuk dağıtımlarından biri olarak piyasaya sürüldü. Hem programlama hem de etkileşimli kullanımlar için Bourne Shell üzerinde işlevsel iyileştirmeler sağlar. Komut satırı düzenleme, anahtar bağlamalar, sınırsız boyutta komut geçmişi gibi özellikleri vardır.
Temel olarak Bash, kullanıcının çeşitli eylemleri gerçekleştirmek için komutları yorumlayabileceği metin penceresinde çalışan bir komut satırı yorumlayıcısıdır. Bu komutların dosya içinde bir dizi olarak birleşimi, Kabuk Komut Dosyası olarak bilinir. Bash, bir Kabuk Komut Dosyasından komutları okuyabilir ve yürütebilir.
Shell: UNIX Kabuğu, kullanıcı tarafından doğrudan girilen veya bir dosyadan okunabilen (Örneğin; Shell Komut Dosyası) kullanıcı komutlarını yorumlayan ve daha sonra bunları işletim sistemine ileten bir program veya komut satırı yorumlayıcısıdır. Bilgisayar sistemi tarafından yorumlandığı ve Shell Komut Dosyalarını yürütme sırasına göre derlemeye gerek olmadığı için Shell komut dosyalarının yorumlandığını ve derlenmediğini belirtmek önemlidir.
10 - C++
C++, nesne yönelimli özellikleri tanıtan C dilinin geliştirilmiş bir sürümü olarak ortaya çıkmıştır. Yüksek performans ve zengin işlevsellik ile başa çıkabilen, güçlü ve güvenilir çözümler oluşturmak için çok sayıda derleyici ve kitaplık sunar. C++, ekosistem veya donanım değişikliklerine kolayca uyum sağlar ve oyun geliştirmenin yanı sıra bulut bilişim içinde mükemmel bir seçenektir.
Bugün C++, geliştiricilerin farklı işletim sistemlerinde veya platformlarda çok kolay çalışabilen programlar oluşturmasına olanak tanıyan kayda değer taşınabilirliği nedeniyle hala çok takdir edilmektedir. Yüksek seviyeli bir dil olmasına rağmen, C++ hala C'ye yakın olduğu için makine dili ile yakın ilişkisi nedeniyle düşük seviyeli işlemler için kullanılabilir.
Bazı bilgisayar dilleri belirli bir amaç için yazılmıştır. Örneğin Java, başlangıçta küçük ev aletleri ve diğer bazı elektronik cihazları kontrol etmek için tasarlandı. C, işletim sistemini programlamak için geliştirildi. Pascal, uygun programlama tekniklerini öğretmek için kavramsallaştırıldı. Ancak C++ genel amaçlı bir dildir. Yaygın olarak kabul edilen “Dillerin İsviçre Çakısı” lakabını fazlasıyla hak etmektedir.
11 - PHP
PHP, genel amaçlı betik dillerinden biridir. Web sayfalarına işlevsellik eklemek için HTML ile gömülebilen ilk sunucu taraflı diller arasındadır. Artan çevrimiçi eğilim nedeniyle, PHP geliştiricileri yüksek talep görmektedir. Basit, öğrenmesi kolay, diğer betik dillerinden daha hızlı, tehditleri ve saldırıları önlemek için son derece güvenlidir.
Geniş bir açık kaynak topluluğuna sahip olan, Facebook ve WordPress gibi endüstri devleri tarafından yaygın olarak kullanılan, popülaritesi yavaş yavaş düşse de talep üzerine kullanılmaya devam eden bir dildir.
PHP, 2020 yılında %25,8’lik oranla 9. sıradayken, 2021 anketinde %21,98 ile 11. sıraya düşmüş görünse de Web’de en çok kullanılan programlama dillerinden biridir. Birçok hazır Forum/Blog ve E-Ticaret sistemi PHP diliyle yazılmıştır.
JavaScript'e karşı konumunu kaybetmeye başlamış, Node.js ve Python gibi farklı sunucu taraflı ortamların rekabetinde geri kalmış olsa da internetteki web sitelerinin %83'ünün bu arka uç programlama diline dayandığı gerçeğini değiştirmiyor ve sektörün yıldızı olmaya devam ediyor.
Yüzlerce programlama dili olmasına rağmen, çok azı bilmeniz gereken dillerin listesine girer. Yukarıda açıkladıklarımız en çok kullanılan dillerdir. Bir programcı olarak kariyere başlamak, başka bir alana yatay geçiş yapmak veya mevcut işinizde çıtayı yükseltmek istiyorsanız, bu dillerden birini öğrenmeye başlayabilirsiniz.
Hangi programlama dilini seçerseniz seçin, kesin olan bir nokta var; yeni bir beceri edinmek ve kodlama kariyerinize başlamak için hiçbir zaman geç değil.
